Afgelopen weekend heeft heel Nederland kunnen genieten van bevroren meertjes, sloten en grachten. De schaatsen werden massaal uit het vet gehaald en ook oud-winnaar Henk Angenent waagde zich opnieuw aan de Elfstedentocht. Maar hoe komt het eigenlijk dat we überhaupt kunnen schaatsen? Onderzoekers zijn er eindelijk achter waarom ijs zo glad is.

Meer dan alleen ‘leuk weetje’

Natuurkundigen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) hebben na een grondig onderzoek in het laboratorium eindelijk antwoorden gekregen. En daar hebben in de toekomst niet alleen schaatsers wat aan, ook kan het op termijn flink wat energiebesparingen mogelijk maken. Wereldwijd zorgt frictie, oftewel de wrijving tussen objecten, namelijk voor de verspilling van 10 procent van alle energie die wordt gebruikt. Wanneer dat proces beter begrepen wordt, dan kan dat dé sleutel zijn naar oplossingen om meer te besparen.

Vloer van losse balletjes

De gladheid van ijs heeft te maken met beweeglijke moleculen. Daniël Bonn, hoofdonderzoeker aan de UvA, legt uit dat de veronderstelling dat een dun laagje water op ijs ervoor zorgt dat de schaats goed over het ijs kan glijden, onzin is.  Hij vertelt aan het NH Nieuws dat het aan de buitenste laag van de ijsmoleculen ligt. ‘‘De buitenste laag ijsmoleculen blijken heel erg mobiel en die werken als kleine kogellagertjes om de schaats te smeren. De schaats rolt dus eigenlijk over een vloer van losse balletjes. Uit onderzoek is ook gebleken dat de ideale temperatuur, waarbij moleculen het beste draaien, min zeven graden is.’’

Verbeteren van schaatsen

De verwachting is dat het onderzoek goed gebruikt kan worden om schaatsen te verbeteren. "Schaatsen zijn nu natuurlijk al heel erg goed, maar wij denken dat het met onze ontdekkingen best nog een heel klein beetje beter zou kunnen", zegt Bonn. De onderzoekers hebben nog geen belletje gehad van schaatsenmakers, maar dat zou binnenkort zomaar eens kunnen gaan gebeuren.