De aarde warmt al jaren op, maar de afgelopen twee jaar valt één grens steeds vaker: een temperatuurstijging van meer dan 1,5 graad ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Volgens de Europese klimaatdienst Copernicus is april 2025 daar opnieuw een voorbeeld van. De gemiddelde wereldtemperatuur bedroeg deze maand 14,96 graden Celsius – dat is 1,51 graad boven het niveau van vóór de grootschalige verbranding van fossiele brandstoffen begon.

Het is de op één na warmste april sinds het begin van de metingen. “April 2025 past in de reeks van maanden waarin we structureel boven de 1,5 graad uitkomen,” aldus Samantha Burgess van Copernicus. Van de afgelopen 22 maanden lag de wereldtemperatuur in 21 maanden boven deze kritieke grens.

Wat zegt die 1,5 graad eigenlijk?

De grens van 1,5 graad is geen willekeurige. In het Klimaatakkoord van Parijs (2015) spraken landen af om de wereldwijde temperatuurstijging ruim onder de 2 graden te houden, met 1,5 graad als streefdoel. Elke overschrijding van die waarde, zeker als dat herhaaldelijk gebeurt, maakt de kans kleiner dat we binnen dat doel blijven. De gevolgen – zoals extremere weersomstandigheden en versnelde zeespiegelstijging – worden naarmate de opwarming toeneemt steeds ingrijpender.

Regionale verschillen: Europa en daarbuiten

Hoewel het wereldwijd uitzonderlijk warm was, vertonen regionale cijfers uiteenlopende patronen. In Europa bijvoorbeeld was april met een gemiddelde van 9,38 graden de vijfde warmste sinds het begin van de metingen – niet de tweede. Vooral in Oost-Europa, het westen van Rusland, Kazachstan en delen van Noorwegen lagen de temperaturen flink boven normaal. Tegelijkertijd was het in landen als Turkije, Roemenië, Oekraïne en Scandinavië juist kouder dan gemiddeld.

Buiten Europa sprong de hitte er in meerdere regio’s uit. Grote delen van Azië, Noord-Amerika en zelfs delen van Antarctica kenden uitzonderlijk hoge temperaturen. In India en Pakistan zorgde dit voor een vroege en intense hittegolf die honderden miljoenen mensen raakte.

Ook droogte en neerslagpatronen veranderen

Naast temperatuur speelt ook neerslag een belangrijke rol in de klimaatontwikkelingen. De Europese data over april laten zien dat het in Nederland en grote delen van Centraal- en Oost-Europa aanzienlijk droger was dan normaal. Dat beeld geldt ook voor het zuiden van Scandinavië en het Verenigd Koninkrijk. De droogte in Nederland is dan ook goed terug te zien in de meetgegevens: weinig regen en kurkdroge grond.

Aan de andere kant waren er ook gebieden met juist meer neerslag dan gebruikelijk. Zuid-Europa, Zuid-Finland, het noorden van Noorwegen en het westen van Rusland kregen te maken met nattere omstandigheden. In de Alpen leidde dit tot overlast door overstromingen, aardverschuivingen en lawines. Ook in delen van Canada en Alaska viel meer neerslag dan gemiddeld, terwijl het westen van Noord-Amerika juist opnieuw met droogte kampte.