Warmterecord boven poolcirkel: permafrost ontdooit
Afgelopen zaterdag werd het maar liefst 38 graden in de Siberische plaats Verchojansk. Als deze meting klopt, is dit de hoogste temperatuur ooit gemeten in het Arctische gebied. Deze meting is tekenend voor de situatie in het noordpoolgebied. Dit gebied warmt namelijk veel sneller op dan de rest van de aarde, op sommige plekken zelfs een graad per tien jaar. Door deze opwarming is ook de permafrost aan het smelten. Wat voor gevolgen heeft dit?
De permafrost zijn de bevroren toendragebieden nabij de noordpool, waarbij de grond de gehele winter bevroren is en in de zomer alleen een kleine bovenlaag ontdooit (ook wel de dooilaag genoemd). Hierbij is het grootste deel van de bodem dus permanent bevroren. Ongeveer 20% van het landoppervlak op aarde valt hieronder. Door de opwarming van de aarde bevriest ’s winters echter een steeds kleiner deel, terwijl ’s zomers de dooilaag steeds dieper reikt. De permafrost is hierdoor elk jaar meer aan het ontdooien.
Noordpoolgebied warmt op
Het ontdooien van de permafrost hang samen met de sterke temperatuurstijging in het Arctisch gebied, met name in Siberië. Dit komt onder andere doordat het zee-ijs in de winter nog maar nauwelijks tot de Siberische kust komt. Boven het zee-ijs ligt de luchttemperatuur namelijk rond de min dertig graden, terwijl de temperatuur boven zeewater rond de nul graden schommelt. Voor het noordpoolgebied maakt dit een groot verschil, waardoor het sneller opwarmt. Daarnaast valt er ook meer neerslag in het Arctisch gebied dan voorheen. In de zomer valt er hierdoor meer regen, waardoor de permafrost sneller smelt. Tegelijkertijd neemt in de winter ook de sneeuwval toe. Deze dikke sneeuwlaag vormt een soort isolatielaag om de bodem, die de ergste kou buiten de deur houdt. Hierdoor bevriest de grond ook minder hard.
Broeikasgassen komen vrij
Het smelten van de permafrost heeft grote gevolgen voor onze atmosfeer. In de bevroren bodem liggen namelijk al duizenden jaren grote hoeveelheden broeikasgassen opgeslagen, zoals CO2, lachgas en methaan. Nu de permafrost ontdooit, komen deze gassen vrij, waarna ze in de atmosfeer belanden. In totaal gaat het hier om 1.7 miljard ton koolstof per jaar. Hiermee wordt het broeikaseffect nog verder versterkt. Door de opwarming van de aarde neemt weliswaar ook de vegetatie in het Arctische gebied toe, maar deze planten nemen jaarlijks ‘slechts’ 1 miljard ton koolstof op. Per saldo veroorzaakt het smelten van de permafrost dus een toename van de hoeveelheid koolstof in de atmosfeer.
Aardverschuivingen
Voor de plaatselijke bevolking heeft het smelten van de permafrost nog een groot nadeel. Als de toplaag van de permafrost smelt, kunnen de verzadigde delen namelijk van de onderlaag gaan afglijden. Dit veroorzaakt aardverschuivingen, met de nodige schade aan gebouwen en infrastructuur tot gevolg. De laatste jaren komen dergelijke aardverschuivingen dan ook steeds vaker voor.
Verdwijnt de permafrost?
Wetenschappers zijn niet optimistisch over de toekomst van de permafrost. Ze gaan ervan uit dat een groot deel ervan de komende decennia zal smelten. Volgens de meeste sombere voorspellingen, zal de temperatuur in het noordpoolgebied tegen 2100 met acht tot tien graden zijn gestegen. Bij een dergelijke temperatuurstijging, zal de permafrost in feite verdwijnen. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat er bij deze toekomstvoorspellingen de nodige onzekerheid zit. Gezien de vele nadelige gevolgen van het smelten van de permafrost, kunnen we deze waarschuwingen echter beter serieus nemen.
