Tekst: Yorick de Wijs, KNMI, Weer- en Klimaatdiensten

Temperatuur en weersverloop

Met een etmaalgemiddelde temperatuur van 18,3°C in De Bilt tegen 17,0°C normaal was de zomer zeer warm en goed voor de zesde plek in de lijst van warmste zomers sinds 1901. Het was tevens de derde zeer warme zomer op een rij. Juni was zeer warm met gemiddeld 17,5°C tegen 15,6°C normaal, goed voor een gedeelde zevende plaats. Er volgde een koele juli met een gemiddelde temperatuur van 17,0°C tegen 17,9°C normaal, waarna we met een gemiddelde temperatuur van 20,4 °C tegen 17,5 °C normaal de op één na warmste augustus meemaakten sinds 1901. Augustus 1997 was nog één tiende warmer.

Na een warm, zonnig en droog begin van de maand, volgde er een wisselvallige en koele periode die tot en met 10 juni zou duren. Van 4 tot en met 7 juni werd het nergens warmer dan 20 graden. De minima lagen over het algemeen tussen de 5 en 10 graden en op 10 juni werd met 3,4°C op het KNMI-station Wijk aan Zee de laagste temperatuur van de zomer bereikt. Na de 10de bleef het wisselvallig onder invloed van een rondtollend lagedrukgebied bij Bretagne. Na de 22e werd de stroming oostelijk onder invloed van een hogedrukgebied bij Scandinavië en werd het zeer warm en zonnig zomerweer. Op 24, 25 en 26 juni werd het in het zuidoosten plaatselijk tropisch warm en op 26 juni werd in De Bilt de eerste tropische dag (maximumtemperatuur 30,0°C of hoger) van het zomerseizoen genoteerd. Ook de nacht van 25 op 26 juni was zeer warm met minima die in het westen plaatselijk niet onder de 20 graden kwamen. Op 27 juni werd de warmte in het noordoosten verdreven door zware onweersbuien, waarvoor het KNMI kortdurend code oranje uitgaf.

In juli stond er vrijwel de hele maand een westelijke stroming en daardoor overheerste het wisselvallige weer. Tot en met de 10de was het zelfs zeer wisselvallig en ook vrij koel met middagtemperaturen die vaak niet boven de 20 graden uitkwamen. Op 8, 9 & 10 juli was het vooral in het midden en noorden somber en regenachtig bij temperaturen van 16 à 17 graden en op 9 juli werd het in het noorden plaatselijk nog geen 14 graden. In de tweede helft van de maand was het weerbeeld wisselend en waren er zowel korte perioden met hogedrukinvloed als perioden onder invloed van depressies, die meestal over de Britse Eilanden en het Noordzeegebied oostwaarts trokken. Het temperatuurverloop was dan ook grillig maar over het algemeen lagen de temperaturen rond normaal. Op 18 juli werd het op veel plaatsen zomers warm (maximumtemperatuur 25,0°C of hoger). Aan het einde van de maand werd het kortdurend zeer warm met op de 31e op veel plaatsen maximumtemperaturen (ruim) boven de 30 graden. In Westdorpe steeg het kwik tot 36,7°C.

De eerste dagen van augustus waren wisselvallig en in de nachten koelde het flink af, in het binnenland tot ruim onder de 10 graden. Op 4 augustus stabiliseerde het weer onder invloed van een hogedrukgebied dat vervolgens naar Scandinavië trok. Er volgde een zonnige, droge en vooral ongekend warme periode, met een landelijke hittegolf die op 5 augustus begon met een zomerse 28,3°C in De Bilt. Van 6 tot en met 13 augustus bereikte de maximumtemperatuur in De Bilt vervolgens acht dagen op een rij de tropische grens van 30°C, een record. Ook de weekgemiddelde maximumtemperatuur was met 33,2°C graden hoger dan ooit en lag 1,2°C boven het vorige record van 1975. De hoogste temperatuur in De Bilt was 34,6°C op 8 augustus. Die dag werd in Arcen met 37,0°C de hoogste temperatuur van de zomer bereikt. Nog uitzonderlijker waren de minimumtemperaturen. Die schommelden tussen 9 en 15 augustus tussen de 18,4 en 21,5°C, met een weekgemiddelde van 19,7ºC. Het vorige record uit 2014 stond op 18,1°C. In De Bilt kwam de minimumtemperatuur op drie dagen niet onder de 20°C, een tropische nacht, normaal komt dit minder dan één keer per jaar voor.

Tot en met de 10de was het droog en zonnig maar daarna ontstonden er verspreid over het land dagelijks flinke onweersbuien met hagel, windstoten en veel neerslag. Op 16 en 21 augustus gaf het KNMI opnieuw code oranje uit voor zware onweersbuien. Pas op 18 augustus kwam er een einde aan de hittegolf, die daarmee dertien dagen geduurd had. In het zuidoosten duurde het tot de 23ste voordat de maximumtemperatuur onder de 25°C dook. Op 19 augustus sloeg het weer echt om en kregen lagedrukgebieden de overhand en vanaf de 22ste lagen de temperaturen rond normaal. Op 25 en 26 augustus trok stormdepressie Francis net ten noorden van ons land langs en stond er langs de kust enige tijd windkracht 9 met windstoten van 100 km/uur.

In totaal werden deze zomer in De Bilt 28 zomerse dagen gemeten (normaal is 21). Juni telde er 8, juli 3 en augustus 17, tegen respectievelijk 5, 9 & 7 zomerse dagen normaal. Er waren 11 tropische dagen (normaal is 4); 1 in juni, 1 in juli en 9 in augustus, tegen respectievelijk 1, 2 & 1 tropische dagen normaal.

Neerslag

De hoeveelheid neerslag was met gemiddeld over het land 224 mm vrijwel gelijk aan het langjarige gemiddelde van 225 mm. Dit was ook het geval in De Bilt met 218 mm tegen 220 mm normaal. Doordat veel neerslag viel in de vorm van buien waren de ruimtelijke verschillen in het land echter groot. Het KNMI-station De Kooy bij Den Helder was het natst met 310 mm, bijna 120 mm meer dan normaal. Droog was het (opnieuw) in delen van het oosten en zuidoosten van het land, met in Arcen slechts 89 mm.
Juni was met gemiddeld 84 mm neerslag tegen normaal 68 mm natter dan normaal. Het zuiden en westen waren het natst met plaatselijk bijna 200 mm. Van 12 tot en met 19 juni waren er lokaal zware buien. Op de 12de viel in Limburg plaatselijk 40 mm, op 14 juni in het oosten 20-70 mm en op 16 en 17 juni in Brabant en Zeeland lokaal 80 mm. Ook op 26 juni waren er zware buien en viel er 87 mm in Volkel. Het natst was Vlissingen met 156 mm.

Juli was vrij droog, met gemiddeld over het land 66 mm tegen 74 mm normaal. De verschillen waren echter opnieuw groot; zo viel er in het noordwesten en vooral noorden op sommige plaatsen meer dan 100 mm. In het zuidoosten viel plaatselijk niet meer dan ongeveer 30 mm.

In augustus viel gemiddeld 72 mm regen tegen 78 mm normaal. De meeste neerslag viel in de noordwestelijke helft van het land. In De Kooy viel tijdens buien op zowel 14 als op 17 augustus bijna 40 mm in een etmaal en was daarmee het natste KNMI-station, met in totaal 157 mm tegen 77 mm neerslag normaal. Droog was het in het oosten van Brabant, het noorden van Limburg en de Achterhoek, met op sommige plekken slechts 15-25 mm. Arcen was het droogste station met 24 mm.

Zonneschijn

De zomer was zeer zonnig met gemiddeld over het land 677 zonuren tegen 608 uren normaal, hetgeen vooral voor rekening kwam van de zeer zonnige juni (met 232 uren zon tegen 201 uren normaal) en augustus (229 uren zon tegen 195 uur normaal). Juli week daarentegen niet veel af van het langjarig gemiddelde met 217 uren zon tegen 212 normaal. Het zonnigst was het langs de westkust, met in Vlissingen 740 uur zon. Ook in De Kooy was het zeer zonnig met 721 uren zon, terwijl dit dus tevens het natste station was deze zomer. Het minst zonnig was het in het noordoosten, met 612 uur zon in Eelde.