Bij de zonsverduistering van vrijdag 20 maart 2015 wordt in de Benelux een groot deel van de zonnestraling onderschept door de maan. Tijdens het maximum bedekt de maan meer dan 80% van de middellijn van de zon. In het weermagazine van nr. 1-2015 staat hoe u door middel van foto's de lichtvermindering in het landschap tijdens de eclips mooi vast kunt leggen Die sterke vermindering van zonnestraling heeft ook duidelijke gevolgen voor de temperatuur.
Op een normale dag loopt de temperatuur in de ochtend op en bereikt in de middag zijn maximum. Tijdens deze eclips zal de temperatuur aanvankelijk 's ochtends nog wel stijgen, maar gedurende de verduistering weer gaan dalen, om later weer verder te stijgen. Hoe sterk die daling is, hangt van verschillende factoren, zoals bewolking en windsnelheid af. Juist bij de grote gedeeltelijke eclips van 20 maart kunt u zelf heel goed metingen uitvoeren van het verloop van die temperatuursverandering tijdens de eclips.
Meetcampagne temperatuur tijdens zonsverduistering
Hoe u goed meet, staat beschreven in een meetcampagne die gehouden werd tijdens de grote gedeeltelijke zonsverduistering op 11 augustus 1999. Toen werd tijdens het maximum in Nederland een nog 10 procent groter deel van de zonnemiddellijn afgedekt, maar de meetmethode is ook voor deze eclips in 2015 goed bruikbaar. Kijk voor meer details op:
www.weerboek.nl/eclipsweerproject.htm 
Figuur 1 De zon staat tijdens de gedeeltelijke verduistering op 20 maart 2015 redelijk hoog aan de zuidoostelijke horizon. In deze figuur is dat in beeld gebracht voor drie momenten, het begin, het maximum en het einde van de eclips.©: Jacob Kuiper/WPI. Uw meting of foto in Het Weer Magazine?
In een van de volgende nummers van Het Weer Magazine komen we uiteraard terug op deze belangrijke eclips (de grootste in de komende 11 jaar in onze omgeving). Wilt u uw metingen/foto's aan onze eclipsredacteur sturen, mail dan naar:
jacob@hetweermagazine.nl 
Figuur 2 De fasen van de eclips zoals we die in Nederland en België op 20 maart bij helder weer zouden waarnemen.©: Jacob Kuiper/WPI. Ook in het verleden al eclipsmetingen
De grootste gedeeltelijke zonsverduistering van de vorige eeuw vond plaats op 17 april 1912. Vrijwel overal kon het natuurverschijnsel onder goede weercondities worden bekeken. Op enkele plaatsen werden waarnemingen van de luchttemperatuur opgetekend. Bijzonder is een thermogram dat op die bewuste dag het temperatuurverloop in Amsterdam toonde. De thermograaf was, in tegenstelling tot waar men normaal een temperatuurmeting (in de schaduw) verricht, in de directe zonnestraling gezet.
Registratie temperatuurdaling
Uit de registratie blijkt een temperatuurdaling tijdens het eerste deel van de eclips van zo’n 14 graden. In het tweede deel van de verduistering, toen de zon weer geleidelijk tevoorschijn kwam, steeg de temperatuur met ruim 18 graden. In Nederland werden op de KNMI hoofdstations de luchttemperatuurcurven geanalyseerd. Daar werd gewoon in de thermometerhut gemeten en dat betekende een aanzienlijke reductie van de ‘deuk’ in het temperatuurverloop. De grootste daling trad op in Maastricht ( 2,7 graden C) de kleinste in Den Helder (1,2 °). Het KNMI hield zich destijds niet alleen bezig met metingen nabij het aardoppervlak, maar ook in de hogere luchtlagen. Daar trachtte men het effect van de verminderde zonnestraling tijdens een gedeeltelijke eclips op 21 augustus 1914 (grootte 79%) vast te stellen. Op Soesterberg werden enkele malen loodsballonnen opgelaten om windprofielen vast te leggen. Met behulp van kabelballonnen werden twee maal metingen gedaan van de temperatuur, één keer tot 2100 en één keer tot 2400 meter hoogte. Daaruit bleek dat er geen significante verandering van de temperatuur in de hogere luchtlagen optrad. Wel werden fraaie wijzigingen in het windrichtingpatroon geconstateerd. Destijds was men al van mening dat die windrichtingsveranderingen vermoedelijk waren terug te voeren op het passeren van een minihogedrukgebied, dat zich onder de baan van de maanschaduw vormt.
Zonsverduistering 1914
Voor zover we kunnen nagaan is het sinds 1914 niet meer voorgekomen dat er een speciale meetcampagne vanwege een zonsverduistering is georganiseerd. Destijds is voor de eclips van 21 augustus ’14 een internationale waarnemingsdag georganiseerd waarbij lucht- en bodemtemperaturen werden vastgelegd en de wolkendrift werd opgetekend.
Zonsverduistering 1999
In 1999 werd dus opnieuw een meetcampagne opgezet die vele reacties heeft opgeleverd. Wellicht levert de eclips van 2015 weer veel mooie resultaten op. We zien ze met belangstelling tegemoet.
Figuur 3 Het verschil in zonlichtvermindering tijdens een eclips is op 20 maart 2015 met behulp van foto's goed vast te leggen. Lees er meer over in het Weermagazine nr. 1-2015. ©: Jacob Kuiper/WPI. Door: Jacob Kuiper
Meer lezen over het weer?
Bekijk dan hier de mogelijkheden voor een abonnement op Het Weer Magazine 
