Het aantal hittegolven is in Europa drie tot vier keer sneller toegenomen dan in andere gebieden op het noordelijk halfrond, zoals Canada of Amerika. Onder leiding van KNMI’er Dim Coumou is een internationaal onderzoeksteam op onderzoek uitgegaan. Zij kwamen tot de conclusie dat de snelle toename samenhangt met veranderingen in de luchtcirculatie.

Nog meer hittegolven

Efi Rousi van het Potsdam Institut für Klimafolgenforschung en hoofdauteur van het onderzoeksartikel schrijft dat extreme hitte in Europa steeds vaker voorkomt. De verwachting is dat dit eigenlijk alleen maar erger wordt. "Ons onderzoek laat zien dat deze hitte-extremen in Europa samenhangen met een dubbele straalstroom boven het Euraziatische gebied en dat zulke periodes langer worden.”
 

Het Weer Magazine enige Nederlandstalige tijdschrift exclusief gewijd aan weer en klimaat. Met alles over interessante weerfenomenen van toen en nu. Test én vergroot je kennis van weerweetjes en weerfeitjes. Het Weer Magazine vertelt je precies hoe het zit.

Neem een abonnement

Dubbele straalstromen

De hittegolven kunnen bijna geheel verklaard worden door de langere periodes met een dubbele straalstroom. De grote luchtstromen op zo’n 5 tot 10 kilometer hoogte zijn aan het veranderen. De periodes waarin de straalstroom zich in tweeën splitst en zo een dubbele straalstroom vormt, worden langer.

Een hittegolf wordt door de onderzoekers gedefinieerd als ten minste zes opeenvolgende dagen waarop de maximale temperatuur de grens van de 10 procent warmste dagen voor die locatie overschrijdt. Voor dit onderzoek werd de klimaatdata voor de warmste twee maanden in Europa over een periode van 42 jaar (de periode dat satellietdata beschikbaar was).

Temperatuurstijging en klimaatverandering

“We hebben ontdekt dat er drie toestanden van de straalstroom zijn, waarvan de dubbele straalstroom er één is. De dubbele straalstroom bestaat uit twee straalstroomvertakkingen, één boven Zuid- en één boven Noord-Eurazië,” legt co-auteur Kai Kornhuber, klimaatwetenschapper aan Columbia University in New York uit. Het aantal keren per jaar dat een dubbele straalstroom voorkomt is niet echt veranderd, maar de periodes duren nu wel een stuk langer. Deze toename zorgt ervoor, samen met de algehele temperatuurstijging door klimaatverandering, dat er intensere hittegolven ontstaan. "Onze nieuwe resultaten benadrukken hoe belangrijk het is om de dynamische processen in de atmosfeer goed te begrijpen, zodat we ons kunnen voorbereiden op toekomstige risico's op extreme hitte en hotspots zoals West-Europa kunnen identificeren”, aldus Kornhuber.

Vooral West-Europa

Vooral voor West-Europa is de toenemende aanhoudendheid van dubbele straalstromen qrelevant. "Ons onderzoek toont aan dat dubbele straalstromen nu langer duren en dat dit ongeveer 30 procent van de hittegolftrends in heel Europa verklaart. Als we echter alleen naar het westelijke deel van Europa kijken, verklaart het bijna 100 procent,” zegt Efi Rousi. "In deze regio komen de weersystemen meestal vanaf de Atlantische Oceaan en hebben daarom een verkoelend effect. Maar tijdens een dubbele straalstroom verandert de koers van de weersystemen richting het noorden, waardoor langdurige hittegolven kunnen ontstaan boven West-Europa."
Hoe komt het dat straalstromen langer duren?

“Dubbele straalstromen kunnen getriggerd worden door veel processen, waaronder de chaotische variabiliteit in de atmosfeer”, legt Dim Coumou uit. "Interessanter is de vraag hoe het komt dat dubbele straalstromen nu langer aanhouden. Een mogelijke verklaring is de versnelde opwarming in het hoge noorden, in het bijzonder boven landregio's zoals Siberië, Noord-Canada en Alaska. In de zomer warmen die regio's veel sneller op dan de Noordelijke IJszee, aangezien boven zee het overschot aan energie gebruikt wordt om ijs te smelten. Klimaatmodellen zijn geneigd de toename van extreme hitte te onderschatten, ook in een regio als Nederland. Het is daarom belangrijk om te kijken in hoeverre de gevonden dynamische patronen door modellen worden weergegeven om zo lange termijn verwachtingen van extreme hitte te verbeteren.”