De zomers in Nederland worden steeds warmer, maar de hitte van deze week springt eruit. In delen van het land is ook woensdag 2 juli code oranje van kracht vanwege gevaarlijk hoge temperaturen – en dat is uitzonderlijk. Niet alleen vanwege de thermometerstanden, maar ook door de omstandigheden waarin die hitte zich voordoet. Hoe komt dat, en wat zegt dit over onze zomers van de toekomst?

Saharawarmte over Nederland

De hittegolf van deze week is het gevolg van een stevige aanvoer van warme, droge lucht uit Noord-Afrika. Die luchtmassa heeft zich via Spanje en Frankrijk een weg gebaand naar Nederland. Zolang koelere lucht vanaf de Atlantische Oceaan geen grip op ons weer krijgt, blijft deze hitte hangen. Vandaag en morgen zijn dan ook de zwaarste dagen, daarna lijkt de ergste hitte te verdwijnen.

Is dit nou écht zo uitzonderlijk?

"Het is toch zomer?" horen we vaak als het kwik stijgt. En ja: warme dagen horen erbij in juli. Maar het verschil zit in de intensiteit en frequentie. Wat we nu ervaren, is volgens experts als Hylke de Vries (KNMI) geen ‘gewone’ warme periode meer, maar een uiting van veranderend klimaatgedrag.

Voor een officiële hittegolf in Nederland moet het in De Bilt vijf dagen op rij minstens 25 graden zijn, met drie dagen boven de 30 graden. Die grens wordt tegenwoordig steeds vaker en sneller bereikt.

Bovendien stijgen de extreem warme dagen relatief sneller dan gemiddelde dagen. Dat betekent dat vooral de pieken steeds heter worden.

De invloed van klimaatverandering

Onderzoekers gebruiken tegenwoordig technieken als klimaatattributie en Future Weather om te analyseren hoeveel invloed klimaatverandering heeft op dit soort weertypes. Door warme periodes te simuleren in koelere of juist warmere klimaatscenario's, wordt duidelijk hoe anders deze hitte zou zijn geweest in een wereld zonder opwarming.

In een toekomstscenario waarin de aarde 3 graden warmer is dan nu, zou Maastricht deze week bijvoorbeeld al ruim 20 dagen onafgebroken een hittegolf ervaren – met temperaturen boven de 40 graden. Zo’n scenario is geen verre toekomstmuziek meer, maar een reële mogelijkheid.

Maar vroeger was het toch ook heet?

Zeker, ook in het verleden kwamen hete zomerdagen voor. Maar daar zit een belangrijk verschil: vroeger waren het losse uitschieters. Tegenwoordig komen deze hittepieken vaker, sneller achter elkaar en zijn ze zwaarder. Het herstel tussen warme periodes wordt korter, en de kans op een ‘adempauze’ in de zomer neemt af.

Wat betekent dit voor de rest van de zomer?

Na woensdag neemt de hitte waarschijnlijk tijdelijk af. Maar dat betekent niet dat we er al vanaf zijn. Door de aanhoudende droogte in delen van West-Europa, met name Frankrijk, kan de warmte zich makkelijk opnieuw opbouwen en terugkeren. In feite is de bodemgesteldheid nu zó droog dat nieuwe hittepieken zich sneller en breder kunnen verspreiden dan we in juni of juli gewend zijn.

Blijvend waakzaam

Hoewel we allemaal gewend zijn aan zomerse warmte, is het belangrijk om alert te blijven op wat deze nieuwe realiteit betekent. Extreme hitte komt vaker, duurt langer en wordt heter. Het is dus allesbehalve ‘gewoon zomerweer’.

Voor weerliefhebbers betekent dit niet alleen meer om op te letten, maar ook meer om te begrijpen. Want wat we nu meemaken, is een inkijkje in de zomers van de toekomst.